بررسی روانشناسی اعداد و پدیده «تجمع قیمت‌ها» در بورس اوراق بهادار تهران

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکترای مدیریت مالی دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

این مقاله در پی ارزیابی نقش روانشناسی اعداد در بازار مالی است و در این راستا به بررسی پدیده «تجمع قیمت‌ها» در قیمت‌های معاملاتی بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد. پدیده تجمع قیمت‌ها یکی از پدیده‌های مشاهده شده در بازارهای مالی است که بیانگر سوگیری‌های روانشناسی یا گرایش به اعداد خاص در بازار است. این پدیده شامل تراکم قیمت‌ها در اعداد خاص و یا رندکردن قیمت‌ها است.
این پژوهش در دوره زمانی 77 تا 89 (شامل سه دوره 77-80، 81-84 و 85-89)، انجام شده است که تعداد قابل‌توجهی از قیمت‌های روزانه را بررسی می‌کند. نتایج پژوهش وجود پدیده تجمع قیمتی را تأیید می‌نماید. نتایج نشان می‌دهد، در بورس اوراق بهادار تهران گرایش به معامله در عدد رند صفر بسیار شدید و در بعضی موارد گرایش به عدد پنج و نه، تا حدودی بیشتر از سایر اعداد است. برای سایر اعداد این گرایش تقریباً مشابه است و توزیع یکنواختی برای آن‌ها وجود دارد. همچنین «فرضیه جذابیت» به‌عنوان تبیین‌کننده پدیده تجمع قیمتی در بورس تهران تأیید می‌شود. به‌علاوه این پژوهش «فرضیه تفکیک قیمت‌ها» را برای توضیح پدیده تجمع قیمت‌ها در بورس تهران رد می‌کند. نتایج تشکیل و مقایسه سبدهای دارایی‌ها نشان می‌دهد، رابطه معناداری بین پدیده تجمع قیمتی و قیمت سهام، اندازه شرکت، نقدشوندگی و نوسانات قیمت سهام وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Psychology of Numbers and "Price Clustering" in Tehran Stock Exchange

نویسندگان [English]

  • Mohammad- Esmaeel Fadaei-Nejad 1
  • Mohsen Sadeghi 2
1
2
چکیده [English]

The aim of this paper is analyzing the role of psychology of numbers in financial markets and in this area, investigates the Price Clustering phenomenon in trading prices of Tehran Stock Exchange. Price clustering is one of anomalies that have been observed in financial markets that representative psychological biases or tendency to specific numbers in the market. This phenomenon includes of density of prices in specific numbers or rounding the prices. This research is done in the period of 77 to 89 (including three period of 77-80, 81-84 and 85-89), that survey substantial daily prices.
The results of the paper confirm the existence of price clustering. The results show that in Tehran Stock Exchange, tendency to trading at round numbers is intensive and tendency to numbers of 5 and 9 is to some extent more than others. For other numbers this tendency is almost similar and there are uniform distributions for them. Also attraction hypothesis, as one of the explanations of price clustering is accepted. Furthermore, this research is rejected the resolution hypothesis for explaining the price clustering phenomenon in Tehran Stock Exchange. Results of creation and comparison of portfolios are show that there isn't a significant relation between price clustering and stock prices, size of firms, Liquidity of stocks and volatility of prices.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attraction Hypothesis
  • Price Clustering
  • Psychology of Numbers
  • Resolution Hypothesis