بررسی اثرهای تورم بر بازده بازار سهام اوراق بهادار تهران:رویکرد پارامتر متغیر زمانی و تغییر رژیم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 دکتری، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

3 استاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

4 دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

10.22059/frj.2025.365960.1007517

چکیده

هدف: از مهم‌ترین مباحث در اقتصاد، اثرگذاری بازار سهام بر رشد و توسعۀ اقتصادی است. بازار سهام با فراهم ساختن بستر لازم برای تأمین نقدینگی شرکت‌ها، امکان سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بلندمدت را فراهم می‌آورد و توسعۀ اقتصادی را سبب می‌شود. در کنار نقش بازار سهام کارآمد در پیشرفت و توسعۀ اقتصادی، وجود ثبات اقتصادی و داشتن تورم اندک نیز، عامل بسیار مهمی برای توسعۀ اقتصادی قلمداد می‌شود. این دو عامل با وجود اثرگذاری بر توسعۀ اقتصادی، از یکدیگر نیز اثر می‌پذیرند. با وجود اینکه تورم سبب مختل شدن سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی می‌شود، می‌تواند به تحریک بازار سهام و افزایش بازده این بازار در راستای پوشش تورمی منجر شود. از سوی دیگر، تورم می‌تواند با تقویت سایر بازار دارایی مانند ارز، مسکن و طلا، بازار سهام را تضعیف کند. بنابراین، بررسی اثرهای تورم بر بازار سهام، بسیار حائز اهمیت است و نقش بازار سهام در اقتصاد ایران را آشکار می‌کند. در این راستا، هدف اصلی پژوهش، بررسی اثرهای تورم بر بازار سهام و مشخص کردن این بحث است که بازار سهام تحت کدام رژیم تورمی، بیشترین بازده را دارد.
روش: این مطالعه در راستای بررسی اثرهای تورم بر بازده بازار سهام اوراق بهادار تهران، در بازۀ زمانی ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ و در قالب داده‌های ماهانه، از دو روش مارکوف سوییچنگ خودبرداری و پارامتر متغیر زمانی خودبرداری استفاده کرده است. مزیت اصلی هر دو روش یاد شده، غیرخطی بودن آن‌هاست. مقایسۀ نتایج دو روش می‌تواند مسئولان اقتصادی را در سیاست‌گذاری صحیح راهنمایی کند.
یافته‌ها: نتایج مارکوف سوییچنیگ برداری نشان می‌دهد که تورم‌های به‌شدت بالا، ابتدا سبب افزایش شدید در بازده بازار سهام می‌شود؛ ولی وقفه‌های آن، به‌شدت بازده را تضعیف می‌کند. همچنین تورم‌های اندک با وجود ضریب اثرگذاری پایین نسبت به رژیم‌های تورمی بالا، در مجموع به تقویت بازار سهام منجر می‌شود. مطالعۀ حاضر در راستای بررسی استحکام نتایج، از روش پارامتر متغیر زمانی استفاده کرده است. نتایج این روش نشان می‌دهد که در بازۀ زمانی ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ که میزان تورم اندک و با ثبات بوده است، بازده بازار سهام واکنش مثبت بالایی نسبت به سایر دوره‌ها داشته است.
نتیجه‌گیری: در مجموع، مقاله حاضر با استفاده از این دو روش نشان می‌دهد که تورم‌های اندک با ثبات، در تقویت بازده بازار سهام تأثیر بسیار زیادی دارد. بنابراین، می‌توان دلیل مهم پایین بودن بازدهی بازر سهام اقتصاد ایران را معلول تورم‌های شدید ذکر کرد. همان گونه که تورم سبب بی‌ثباتی اقتصادی شده است، از طریق مختل‌کردن سرمایه‌گذاری، رشد اقتصادی را کُند و زمینه را برای رشد سفته‌بازی فراهم کرده است و همچنین، بازار سهام را به بازار غیر مولد که در صدد به دست آوردن سودهای کوتاه‌مدت است، تبدیل کرده است؛ از این رو، کنترل تورم برای اصلاح و منطقی‌کردن بازدهی بازار ضروری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Examining the Impact of Inflation on Stock Market Returns in the Tehran Stock Exchange: A Time-Varying Parameter and Regime-Switching Approach

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Barghi Osguei 1
  • Saman Hatamerad 2
  • Hossein Asgharpur 3
  • Zahra Mousavipour 4
1 Associate Prof., Department of Economic, Faculty of Economics and Management, Tabriz University, Tabriz, Iran.
2 PhD., Department of Economic, Faculty of Economics and Management, Tabriz University, Tabriz, Iran.
3 Prof., Department of Economic, Faculty of Economics and Management, Tabriz University, Tabriz, Iran.
4 PhD Candidate, Department of Economic, Faculty of Economics and Management, Tabriz University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Objective
One of the most important topics in economics is the impact of the stock market on economic growth and development. By providing liquidity to companies, the stock market facilitates long-term investment in projects, thereby promoting economic growth. Along with the role of an efficient stock market in economic progress and development, economic stability and low inflation are also considered very important factors for economic development. Although these two factors influence economic development, they also interact with each other. While inflation disrupts investment and economic growth, it can stimulate the stock market and increase its yield in line with inflation. In addition, inflation can weaken the stock market by strengthening other asset markets such as currency, housing, and gold. Therefore, studying inflation's effects on the stock market can be very useful in understanding the role played by the stock market in Iran's economy. This research is to investigate the impacts of inflation on the stock market and to determine the debate under which inflationary regime the stock market has the most returns. The analysis of Iran's inflation shows that in the 1390s, various economic and political shocks caused different inflationary regimes to prevail in the country, each having different effects on the stock market.
 
Methods
To investigate the effects of inflation on the performance of the Tehran Stock Exchange market in the period of 1390-1400, in the form of monthly data, this study has used two methods, Markov-Switching Vector Autoregressive and time-varying parameters. The main advantage of both methods used is their non-linearity. Comparing the results of two methods can guide economic officials in making the right policy.
 
Results
The results of Markov switching show that extremely high inflation first causes a sharp increase in stock market returns, but its lags severely weaken returns. Also, low inflation, despite the low impact factor compared to high inflation regimes, generally leads to the strengthening of the stock market. In order to check the robustness of the results, the present study has used the time variable parameter method. The results of this method indicate that in the period of 1392-1395, when the inflation rate was low and stable, the stock market yield had a high positive reaction compared to other periods.
 
Conclusion
This research, using these two methods, shows that low and stable inflation has a significant impact on strengthening stock market returns. Therefore, the important reason for the low efficiency of the stock market of the Iranian economy can be mentioned as a result of severe inflation. Just as inflation has caused economic instability, it has slowed economic growth by disrupting investment, fostering speculation, and turning the stock market into an unproductive arena focused on short-term profits. Therefore, controlling inflation is necessary to correct and rationalize market efficiency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inflation
  • Stock market returns
  • Markov switching method
  • TVP-VAR method

مراجع

آسایش، حمید؛ کمالی، مهدی و جوکار، سهیلا (1402). بررسی تأثیر همه‌‌گیری کووید ۱۹ بر تورم تولیدی (فشار به کسب‌‌وکارها).  فصلنامه رویکردهای نوین در مدیریت و بازاریابی، 2(2)، 133- 148.
بدری، احمد؛ دولو، مریم و دری نوکورانی، مریم (1395). بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر عملکرد بازار سهام. مجله چشم‌انداز مدیریت مالی، 6(13)، 9- 35.
پدرام، مهدی؛ شیرین بخش ماسوله، شمس‌اله؛ روستایی، آمنه (1393). بررسی اثر نامتقارن تورم بر شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران. مجله دانش مالی تحلیل اوراق بهادار (مطالعات مالی)، 7(22)، 61-75.
حاتم راد، سامان؛ آدرنگی، بهرام؛ اصغرپور، حسین و حقیقت، جعفر (1402). بررسی تأثیرگذاری عوامل کلان اقتصادی بر شاخص قیمت سهام بازار بورس ایران با استفاده از مدل‌‌های میانگین‌‌گیری. پژوهش‌‌های اقتصادی ایران، 28(95)، 193- 236.
حیدری، حسن و رفاح کهریز، آرش (1396). کنکاشی بر میزان پایداری بازار سهام در اثر تغییرات نرخ تورم و نااطمینانی آن: رویکرد تغییر رژیم مارکف گارچ. مدل‌سازی اقتصادسنجی، 3(1)، 85- 110.
دهقان، عبدالمجید و کامیابی، منیره (1398). چگونگی اثرگذاری متغیرهای اقتصادی بر بازدهی شرکت‌‌های بورسی در شرایط رونق و رکود بازار سرمایه ایران. اقتصاد مالی، 13(48)، 147- 166.
سادات اخوی، سیدمحمد و حسینی، سید شمس‌الدین (1396). ارزیابی تأثیر تحریم‌‏های اقتصادی بر تورم اقتصاد ایران. اقتصاد کاربردی، 7(21)، 33-50.
عباسی نژاد، حسین؛ محمدی، شاپور و ابراهیمی، سجاد (1396). پویایی رابطه متغیرهای کلان و شاخص بازار سهام. فصلنامه مدیریت دارایی و تأمین مالی، 5 (1)،
عبدی، مجید؛ حسینی، عاطفه؛ غلام ابری، امیر (1401). مدل‌‌سازی شوک متغیرهای اثرگذار بر پیش‌‌بینی بازده سهام رویکرد هیبریدی مدل‏‌های (BMA-BVAR). فصلنامه علمی مدل‌سازی اقتصادی، 16(59)، 87- 112.  
علمی مقدم، مصطفی؛ ابوالحسنی هستیانی، اصغر؛ منصوری، نسرین و امینی میلانی، مینو (1401). بررسی تأثیر تحریم‌‏‌های اقتصادی بر نرخ تورم در ایران (رویکرد فازی). فصلنامه سیاست‌‏های مالی و اقتصادی، 10(38)، 187- 235.
فدایی نژاد، محمداسماعیل و فراهانی، رضا (1396). اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران. اقتصاد مالی (اقتصاد مالی و توسعه)، 11(39)، 1-26.
فلاح پور، سعید و عبدالهی، غلامرضا (1390). شناسایی و وزن‌‌دهی تورش‏‌های رفتاری سرمایه‌‏گذاران در بازار بورس اوراق بهادار تهران: رویکرد AHP فازی. تحقیقات مالی، 13(31)، 99-120.
فلاحتی، علی؛ سهیلی، کیومرث و نوری، فرزاد (1391). اثر تورم بر عملکرد بازارهای مالی در ایران. پژوهش‌‏های رشد و توسعه پایدار (پژوهش‌های اقتصادی)، 12(3)، 133-163.
مشیری، سعید؛ پاکیزه، کامران؛ دبیریان، منوچهر و جعفری، ابوالفضل (1389). بررسی رابطه میان بازدهی سهام و تورم با استفاده از تجزیه‌‌و‌تحلیل موجک در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌‌‌های اقتصادی ایران، 14(22)، 55- 74.
مقدم، محمدرضا و سزاوار، محمدرضا (1394). بررسی رابطه متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار. مجله بررسی‌‌های بازرگانی، 13(75)، 1-12.
ممی‌پور، سیاب و مقدسی، الهام (1397). بررسی پوشش تورمی طلا، سهام و نرخ ارز در افق‌های زمانی مختلف در اقتصاد ایران. پژوهشنامه اقتصادی، 18(71)، 313- 337.
موسوی ‌حقیقی، محمدهاشم و راغب، مریم (1393). اثر نرخ تورم بر عملکرد بازار سهام در ایران. فصلنامه پژوهش‌های پولی ـ بانکی، 7(19)، 125- 142.
 
References
Abbasinejad, H., Mohammadi, Sh. & Ebrahimi, S. (2017). Dynamics of the relation between macroeconomic variables and stock market index. Journal of Asset Management and Financing, 5(1), 61-82. SID. (in Persian)
Abdi, M., Hosseini, S. A. & Gholam Abri, A. (2022). Shock modeling of influencing variables on stock return forecasting with the approach of BMA-BVR models. Economic Modelling, 16(59), 87-112. (in Persian)
Abdo, K. K., Al-Qudah, H. A., Al-Qudah, L. A. & Qudah, M. Z. A. (2023). Retracted Article: The effect of economic variables (workers ‘diaries abroad, bank deposits, gross domestic product, and inflation) on stock returns in the Amman Financial Market from 2005/2018. Journal of Sustainable Finance & Investment, 13(1), 59-72.‏
Alzoubi, M. (2022). Stock market performance: Reaction to interest rates and inflation rates. Banks and Bank Systems, 17(2), 189-198.‏
Asayesh, H., Kamali, M. & Jokar, S. (2024). Investigating the impact of the Covid-19 pandemic on productive inflation (pressure on businesses). Journal of New Approaches in Management and Marketing, 2(2), 133-148. doi: 10.22034/jnamm.2024.428458.1039
(in Persian)
Asiedu, E. L., Mireku-Gyimah, D., Kamasa, K. & Otoo, H. (2021). Interest rate, inflation and stock market performance in Ghana: a sector based vector error correction model perspective. African Journal of Business and Economic Research, 16(1), 185.‏
Badri, A., Davalo, M. & Dori Nokurani, M. (2016). Investigating the impact of macroeconomic variables on stock market performance. Financial Management Perspective, 6(13), 9-35. (in Persian)
Ball, L., Cecchetti, S. G. & Gordon, R. J. (1990). Inflation and uncertainty at short and long horizons. Brookings Papers on Economic Activity, 1990(1), 215-254.‏
Belke, A., Polleit, T., Belke, A. & Polleit, T. (2009). Financial Market Asset Pricing. Monetary Economics in Globalised Financial Markets, 195-323.‏
Boyle, G.W. & Peterson, J.D. (1995). Monetary policy, aggregate uncertainty, and the stock market. Journal of Money, Credit and Banking, 27(2), 570-582.
Brandt, M.W. & Wang, K.Q. (2003). Time-varying risk aversion and unexpected inflation. Journal of Monetary Economics, 50(7), 1457-1498.
Brunner, A. D. (1996). Using measures of expectations to identify the effects of a monetary policy shock.‏ Working Paper.
Campbell, J. Y. & Vuolteenaho, T. (2004). Inflation illusion and stock prices. American Economic Review, 94(2), 19-23.‏
Christiano, L., Ilut, C. L., Motto, R. & Rostagno, M. (2010). Monetary policy and stock market booms (No. w16402). National Bureau of Economic Research.
Cifter, A. (2015). Stock returns, inflation, and real activity in developing countries: A Markov-switching approach. Panoeconomicus, 62(1), 55-76.
Dehghan, A. & Kamyabi, M. (2019). How macroeconomic variables affect the returns of listed companies in the conditions of prosperity and recession in the Iranian capital market. Journal of Financial Economics, 13(48), 147-166.‏ (in Persian)
Demirgüç-Kunt, A. & Levine, R. (1996). Stock markets, corporate finance, and economic growth: an overview. The World Bank Economic Review, 10(2), 223-239.‏
ECB (2004). The Monetary Policy of the ECB. European Central Bank.
Ely, D.P. & Robinson, K. J. (1997). Are stocks a hedge against inflation? International evidence using a long-run approach. Journal of International Money and Finance, 16(1), 141-167.‏
Fadainejad, M.I. & Farahani, R. (2017). The effects of macroeconomic variables on the total index of Tehran Stock. Financial Economics, 11(39), 1-26.
Falahati, A., Sohaili, K. & Noori, F. (2012). Inflation Rate and the Performance of Financial Markets in Iran. Economic Research and Perspectives, 12(3), 133-163. (in Persian)
Fallahpoor, S. & Abdollahi, G. (2011). Determining and Prioritizing Behavior Biases of Investors in Tehran Stock Exchange Market: a Fuzzy AHP Approach. Financial Research Journal, 13(31), 99-120. (in Persian)
Fallahi, F. (2011). Causal relationship between energy consumption (EC) and GDP: A Markov-switching (MS) causality. Energy, 36(7), 4165–4170.
Fama, E. F. (1981). Stock returns, real activity, inflation, and money. The American economic review, 71(4), 545-565.‏
Fama, E. F. & Schwert, G. W. (1977). Asset returns and inflation. Journal of Financial Economics, 5(2), 115-146.‏
Feldstein, M. (1980). Inflation, tax rules and the stock market. Journal of Monetary Economics, 6(3), 309-331.‏
Geetha, C., Mohidin, R., Chandran, V. V. & Chong, V. (2011). The relationship between inflation and stock market: Evidence from Malaysia, United States and China. International journal of economics and management sciences, 1(2), 1-16.‏
Geske, R. & Roll, R. (1983). The fiscal and monetary linkage between stock returns and inflation. The journal of Finance, 38(1), 1-33.
Hatamerad, S., Asgharpur, H., Adrangi, B. & Haghighat, J. (2024). Stock price index analysis of four OPEC members: a Bayesian approach. Financial Innovation, 10(1), 134.
Heidari, H. & Refah-Kahriz, A. (2018). An inquiry into the stock market's sustainability as a result of changes in inflation rate and its uncertainty: A Markov Regime-Switching GARCH approach. Journal of Econometric Modelling, 3(1), 85-110. doi: 10.22075/jem.2018.13053.1098 (in Persian)
Hicks, J. R. (1939). Value and Capital: An Inquiry into Some Fundamental Principles of Economic Theory. Oxford: Clarendon Press.
Hicks, J. (1969). A Theory of Economic History. Oxford, U.K.: Clarendon Press.
Ibrahim, T. M. & Agbaje, O. M. (2013). The relationship between stock return and inflation in Nigeria. European Scientific Journal, 9(4).‏
Kaul, G. (1987). Stock returns and inflation: The role of the monetary sector. Journal of financial economics, 18(2), 253-276.
Krolzig, H.M. (2013). Markov-switching vector autoregressions: Modelling, statistical inference, and application to business cycle analysis. (Vol. 454). Springer Science & Business Media.‏
Lintner, J. (1975). Inflation and security returns. The journal of finance, 30(2), 259-280.
Liu, J. & Serletis, A. (2022). The complex relationship between inflation and equity returns. Journal of Economic Studies, 49(1), 159-184.
Mamipour, S. & Mogaddasi, E. (2018). Study of Gold, Stocks and Foreign Currency as Hedges against Inflation on Different Time Horizons in Iran. Economics Research, 18(71), 313-337. (in Persian)
Marshall, D.A. (1992). Inflation and asset returns in a monetary economy. The Journal of Finance, 47(4), 1315-1342.
Meltzer, A. (1995). Money, credit and policy. In Money, Credit and Policy. Edward Elgar Publishing.‏
Meltzer, A. (1996). Unemployment, Gold, Money and Forecasts of Inflation.‏
Mishkin, F. S. (1996). The channels of monetary transmission: Lessons for monetary policy.‏
Modigliani, F. & Cohn, R.A. (1979). Inflation, rational valuation and the market. Financial Analysts Journal, 35(2), 24-44.
Moghadam, M.R. & Sezavar, M.R. (2016). Investigating the relationship between macroeconomic variables and stock price index in the stock exchange. Commercial Surveys, 13(75), 1-12. (in Persian)
Mosavi, M. H. & Ragheb, M. (2014). The Effect of Inflation Rate on the Performance of the Stock Market in Iran. Journal of Monetary and Banking, 7(19), 125-142.‏ (in Persian)
Moshiri, S., Pakizeh, K., Dabirian, M. & Jafari, A. (2010). Stock Returns and Inflation; A Wavelet Analysis in Tehran Stock Exchange (TSE). Iranian Journal of Economic Research, 14(42), 74-55. (in Persian)
Pedram, M., Shirinbakhsh, M. S. & Rostaei, A. (2014). The asymmetric effect of inflation on stock price Index in Tehran Stock Market. Financial Knowledge of Securities Analysis, 7(22), 61-75. (in Persian)
Raghutla, C., Sampath, T. & Vadivel, A. (2020). Stock prices, inflation, and output in India: An empirical analysis. Journal of Public Affairs, 20(3), e2052.‏
Rapach, D. E. & Wohar, M. E. (2005). Valuation Ratios and Long-Horizon Stock Price Predictability. Journal of Applied Econometrics, 20(3), 327-344.
Reddy, D. L. (2012). Impact of inflation and GDP on stock market returns in India. International journal of advanced research in management and social sciences, 1(6), 120-136.‏
Rogalski, R. J. & Vinso, J. D. (1977). Stock returns, money supply and the direction of causality. The Journal of finance, 32(4), 1017-1030.‏
Romer, C. D. (1996). Inflation and the growth rate of output.‏ Working Paper. DOI 10.3386/w5575
Sadat Akhavi, S.M. & Hosseini, S.Sh. (2017). Assessment of Economics Sanction Effect on Iran’s Inflation. Iranian Journal of Applied Economics, 7(21), 33-50. SID. https://sid.ir/paper/201999/en (in Persian)
Sellin, P. (2001). Monetary policy and the stock market: theory and empirical evidence. Journal of economic surveys, 15(4), 491-541.
Suhendra, I. & Anwar, C. J. (2014). Determinants of private investment and the effects on economic growth in Indonesia. GSTF Journal on Business Review (GBR), 3, 1-6.
Sulaiman, I., Arshed, N. & Hassan, M. S. (2016). Stock market development, can it help reduce inflation in SAARC countries? Journal of Accounting, Finance and Economics, 6(1), 101- 110.
Todter, K. H. & Ziebarth, G. (1999). Price stability versus low inflation in Germany: an analysis of costs and benefits. In The Costs and Benefits of Price Stability (pp. 47-94). University Of Chicago Press.
Ucheaga, E. G., Omankhanlen, A. E., Olokoyo, F. O., Isibor, A. A. & Ighodalo, B. E. (2020). The Role of Stock Prices Cycles in Forecasting Inflation in Nigeria. Journal of Management Information and Decision Science, 23(5), 577-589.‏
Zhang, M. Z. (2021). Stock returns and inflation redux: an explanation from monetary policy in advanced and emerging markets. International Monetary Fund.
Rogalski, R. J. & Vinso, J. D. (1978). Empirical properties of foreign exchange rates. Journal of International Business Studies, 9(2), 69-79.
تحقیقات مالی
دوره 27، شماره 4
1404
صفحه 848-876

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار