مدلی جهت انتخاب اعضای هیئت‌مدیره

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری، پردیس بین المللی واحد ارس، دانشگاه تهران، ارس، ایران.

2 استاد گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22059/frj.2025.381332.1007636

چکیده

هدف: انتخاب اعضای هیئت‌مدیره قبل از بازنگری‌های عمیق در بنیان وجودی هیئت‌مدیره، بدون هیچ‌گونه ضابطه خاص و فقط به شکل غیررسمی و بر اساس رابطه خویشاوندی، رفاقت‌های دیرینه و یا همکاری و منافع مشترک صورت می‌گرفت که منجر به ترکیب نامناسب هیئت‌مدیره و فقدان تخصص کافی و در نهایت کاهش کارایی سازمان‌ها می‌شد، بنابراین انتخاب اعضای هیئت‌مدیره پیامدهای مختلفی بر سازمان‌ها دارد. با توجه به خلا اطلاعاتی در مورد نحوه انتخاب اعضا هیئت‌مدیره در ایران پژوهش حاضر در پی تدوین مدلی به‌منظور انتخاب اعضای هیئت‌مدیره است تا بتوان به معیارهایی که برای سهام‌داران در انتخاب اعضا مهم است، دست یافت.
روش: پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل تم اجرا شد. جامعه آماری شامل مدیران عامل و اعضای هیئت‌مدیره شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها می‌باشند. نمونه آماری با استفاده از روش گلوله‌برفی انتخاب شدند، داده‌های پژوهش با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و با 15 خبره جمع‌آوری و به اشباع نظری رسید.
یافته‌ها: در انتخاب اعضای هیئت‌مدیره به معیارهای بسیاری از جمله ویژگی‌های فردی و گروهی توجه می‌گردد، ویژگی‌های فردی مختص به خود شخص به‌عنوان یک عضو هیئت‌مدیره می‌باشد که شامل ویژگی‌های ذاتی، ارتباطات، مدیریتی، رهبری، اخلاق حرفه-ای، تخصصی و اجتماعی می‌باشد همچنین ویژگی‌های خاص شرکت بر انتخاب اعضای هیئت‌مدیره مؤثر است و باید به مشخص‌بودن انتظارات از اعضای هیئت‌مدیره و مأموریت آنها در شرکت به‌عنوان الزامات تأکید کرد.
هدف: انتخاب اعضای هیئت‌مدیره قبل از بازنگری‌های عمیق در بنیان وجودی هیئت‌مدیره، بدون هیچ‌گونه ضابطه خاص و فقط به شکل غیررسمی و بر اساس رابطه خویشاوندی، رفاقت‌های دیرینه و یا همکاری و منافع مشترک صورت می‌گرفت که منجر به ترکیب نامناسب هیئت‌مدیره و فقدان تخصص کافی و در نهایت کاهش کارایی سازمان‌ها می‌شد، بنابراین انتخاب اعضای هیئت‌مدیره پیامدهای مختلفی بر سازمان‌ها دارد. با توجه به خلا اطلاعاتی در مورد نحوه انتخاب اعضا هیئت‌مدیره در ایران پژوهش حاضر در پی تدوین مدلی به‌منظور انتخاب اعضای هیئت‌مدیره است تا بتوان به معیارهایی که برای سهام‌داران در انتخاب اعضا مهم است، دست یافت.
روش: پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل تم اجرا شد. جامعه آماری شامل مدیران عامل و اعضای هیئت‌مدیره شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها می‌باشند. نمونه آماری با استفاده از روش گلوله‌برفی انتخاب شدند، داده‌های پژوهش با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و با 15 خبره جمع‌آوری و به اشباع نظری رسید.
یافته‌ها: در انتخاب اعضای هیئت‌مدیره به معیارهای بسیاری از جمله ویژگی‌های فردی و گروهی توجه می‌گردد، ویژگی‌های فردی مختص به خود شخص به‌عنوان یک عضو هیئت‌مدیره می‌باشد که شامل ویژگی‌های ذاتی، ارتباطات، مدیریتی، رهبری، اخلاق حرفه-ای، تخصصی و اجتماعی می‌باشد همچنین ویژگی‌های خاص شرکت بر انتخاب اعضای هیئت‌مدیره مؤثر است و باید به مشخص‌بودن انتظارات از اعضای هیئت‌مدیره و مأموریت آنها در شرکت به‌عنوان الزامات تأکید کرد.
نتیجه‌گیری: به‌منظور انتخاب اعضای هیئت‌مدیره چهار تم اصلی شامل تم ویژگی‌های اعضای هیئت‌مدیره، الزامات انتخاب اعضای هیئت‌مدیره، عوامل مؤثر بر انتخاب اعضای هیئت‌مدیره و پیامدهای مطلوب انتخاب اعضای هیئت‌مدیره شناسایی گردید. ویژگی‌های اعضای هیئت‌مدیره شامل ویژگی‌های فردی و گروهی است، ویژگی‌های فردی به ویژگی‌هایی اشاره داشت که مختص به خود شخص به‌عنوان یک عضو هیئت‌مدیره می‌باشد که به تم‌های فرعی ذاتی، ارتباطات، مدیریتی، رهبری، اخلاق حرفه‌ای، تخصصی و اجتماعی تقسیم می‌شود. ویژگی‌های ذاتی اعضای هیئت‌مدیره بازتابی از سوابق و ویژگی-های شخصیتی منحصربه‌فرد مدیران تلقی می‌شوند ویژگی‌های ارتباطات به ایجاد و حفظ همکاری خوب بین خود، سهام‌داران و مدیریت و سایر افراد اشاره دارد. ویژگی‌های مدیریتی مربوط به ویژگی‌ها و توانایی یک عضو هیئت‌مدیره می‌باشد که کارایی وی را نشان می-دهد، ویژگی‌های رهبری شامل ویژگی‌های مرتبط با سبک رهبری و دیدگاه استراتژیک اعضای هیئت‌مدیره می‌باشد. ویژگی‌های اخلاق حرفه‌ای مربوط به رعایت انصاف و اخلاق در طی فرایند مسئولیت می‌باشد. ویژگی‌های تخصصی شامل مهارت‌ها و دانش‌هایی است که یک عضو هیئت‌مدیره باید در راستای فعالیت شرکت داشته باشد از جمله تجربه، تحصیلات دانشگاهی، تخصص‌های مرتبط با صنعت و... . ویژگی‌های اجتماعی به شهرت، ارتباطات اجتماعی فرد و نحوه تعامل با سایرین ازجمله افراد درون‌سازمانی برون‌سازمانی اشاره دارد. ویژگی‌های گروهی اعضای هیئت‌مدیره به ترکیب همگون مربوط می‌شود به‌نحوی‌که اعضا دارای تخصص‌های متنوع مرتبط با شرکت باشند. انتخاب مطلوب اعضای هیئت‌مدیره منجر به بهبود فضای فعالیت شرکت، کارآمدی و بهبود عملکرد شرکت می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Board of Directors’ Election Model

نویسندگان [English]

  • یوسفی yousefi 1
  • gholamreza karami 2
1 1. Ph.D. Candidate, Aras Unit International Campus, Tehran University, Aras, Iran
2 Prof, Department of Accounting, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Objective: The selection of board members before deep reviews in the foundation of the board's existence, without any specific regulations and only informally based on kinship, old friendships, or collaboration and common interests, led to inappropriate board composition, lack of sufficient expertise, and ultimately reduced organizational efficiency. Therefore, the selection of board members has various consequences for organizations. Given the lack of information on how board members are selected in Iran, the present study aims to develop a model for selecting board members in order to address the criteria that are important to shareholders in selecting members.
Method: The present research was conducted using the theme analysis method. The statistical population includes CEOs and board members of investment companies and holdings. The statistical sample was selected using the snowball method, the research data was collected using a semi-structured interview with 15 experts and reached theoretical saturation.
Findings: When selecting board members, various criteria such as individual and group characteristics are considered. , the individual characteristics specific to the person as a member of the board of directors, which include inherent, communication, managerial, leadership, professional ethics, specialized and social.Moreover, the specific characteristics of the company also have an impact on the selection of board members. It is important to clarify the expectations from board members and their mission in the company as requirements.
Conclusion: Four main themes were identified for selecting board members, including the theme of board member characteristics, requirements for selecting board members, factors influencing the selection of board members, and desirable consequences of selecting board members.
Board member characteristics include individual and group characteristics. Personal characteristics refer to traits that are specific to an individual as a board member, which can be divided into intrinsic, communication, managerial, leadership, professional ethics, specialized, and social themes. Intrinsic characteristics of board members reflect their unique personal backgrounds and personality traits. Communication characteristics pertain to creating and maintaining good collaboration among themselves, shareholders, management, and other individuals. Managerial characteristics relate to the qualities and abilities of a board member that demonstrate their effectiveness. Leadership characteristics include traits related to leadership style and strategic outlook of board members. Professional ethics characteristics involve observing fairness and ethics during the responsibility process. Specialized characteristics include skills and knowledge that a board member should have in line with the company's activities, such as experience, academic qualifications, industry-related expertise, etc. Social characteristics refer to reputation, social connections of the individual, and how they interact with others, including internal and external organizational stakeholders. Group characteristics of board members relate to a homogeneous composition in a way that members possess diverse expertise relevant to the company.
Selecting desirable board members leads to improving the company's working environment, efficiency, and performance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Board member selection
  • individual characteristics
  • group characteristics