مدلی جهت انتخاب اعضای هیئت‌مدیره

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، پردیس بین‌المللی، واحد ارس، دانشگاه تهران، ارس، ایران.

2 استاد، گروه حسابداری، دانشکدۀ حسابداری و علوم مالی، دانشکدگان مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22059/frj.2025.381332.1007636

چکیده

هدف: انتخاب اعضای هیئت‌مدیره، قبل از بازنگری‌های عمیق در بنیان وجودی هیئت‌مدیره، بدون هیچ‌گونه ضابطۀ خاص و فقط به‌شکل غیررسمی و بر اساس رابطۀ خویشاوندی، رفاقت‌های دیرینه یا همکاری و منافع مشترک صورت می‌گرفت که به ترکیب نامناسب هیئت‌مدیره و فقدان تخصص کافی و در نهایت، کاهش کارایی سازمان‌ها منجر می‌شد. در واقع، انتخاب اعضای هیئت‌مدیره برای سازمان‌ها پیامدهای مختلفی دارد. با توجه به خلأ اطلاعاتی در خصوص نحوۀ انتخاب اعضای هیئت‌مدیره در ایران، پژوهش حاضر در پی تدوین مدلی به‌منظور انتخاب اعضای هیئت‌مدیره است تا معیارهایی را ارائه دهد که برای سهام‌داران در انتخاب اعضا مهم است.
روش: پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل تم اجرا شده است. جامعۀ آماری پژوهش، مدیرعاملان و اعضای هیئت‌مدیرۀ شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها بود و انتخاب نمونۀ آماری با استفاده از روش گلولۀ برفی انجام شد. داده‌های پژوهش با استفاده از مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با ۱۵ خبره جمع‌آوری شد و به اشباع نظری رسید.
یافته‌ها: در انتخاب اعضای هیئت‌مدیره، به معیارهای بسیاری، از جمله ویژگی‌های فردی و گروهی توجه می‌شود. ویژگی‌های فردی مختصِ خود شخص، به‌عنوان عضوی از هیئت‌مدیره است که ویژگی‌های ذاتی، ارتباطات، مدیریتی، رهبری، اخلاق حرفه‌ای، تخصصی و اجتماعی را شامل می‌شود. همچنین ویژگی‌های خاص شرکت بر انتخاب اعضای هیئت‌مدیره مؤثر است و باید به مشخص‌بودن انتظارات از اعضای هیئت‌مدیره و مأموریت آن‌ها در شرکت به‌عنوان الزامات تأکید کرد.
نتیجه‌گیری: به‌منظور انتخاب اعضای هیئت‌مدیره، چهار تم اصلی شناسایی شد. این چهار تم عبارت است از: ویژگی‌های اعضای هیئت‌مدیره، الزامات انتخاب اعضای هیئت‌مدیره، عوامل مؤثر بر انتخاب اعضای هیئت‌مدیره و پیامدهای مطلوب انتخاب اعضای هیئت‌مدیره. ویژگی‌های اعضای هیئت‌مدیره، ویژگی‌های فردی و گروهی را شامل می‌شود. ویژگی‌های فردی به ویژگی‌هایی اشاره دارد که مختصِ خود شخص، به‌عنوان عضو هیئت‌مدیره است که به تم‌های فرعی ذاتی، ارتباطات، مدیریتی، رهبری، اخلاق حرفه‌ای، تخصصی و اجتماعی تقسیم می‌شود. ویژگی‌های ذاتی اعضای هیئت‌مدیره، بازتابی از سوابق و ویژگی‌های شخصیتی منحصربه‌فرد مدیران است. ویژگی‌های ارتباطات، به ایجاد و حفظ همکاری خوب بین خود، سهام‌داران و مدیریت و سایر افراد اشاره دارد. ویژگی‌های مدیریتی مربوط به ویژگی‌ها و توانایی یک عضو هیئت‌مدیره است که کارایی وی را نشان می‌دهد. ویژگی‌های رهبری، شامل ویژگی‌های مرتبط با سبک رهبری و دیدگاه استراتژیک اعضای هیئت‌مدیره است. ویژگی‌های اخلاق حرفه‌ای، به رعایت انصاف و اخلاق طی فرایند مسئولیت اشاره دارد. ویژگی‌های تخصصی شامل مهارت‌ها و دانش‌هایی، همچون تجربه، تحصیلات دانشگاهی، تخصص‌های مرتبط با صنعت و… است که باید یک عضو هیئت‌مدیره در راستای فعالیت شرکت داشته باشد. ویژگی‌های اجتماعی به شهرت، ارتباطات اجتماعی فرد و نحوۀ تعامل با سایرین، ازجمله افراد درون‌سازمانی برون‌سازمانی اشاره دارد. ویژگی‌های گروهی اعضای هیئت‌مدیره، به ترکیب همگون مربوط می‌شود؛ به‌نحوی که اعضا از تخصص‌های متنوع مرتبط با شرکت برخوردار باشند. انتخاب مطلوب اعضای هیئت‌مدیره، به بهبود فضای فعالیت شرکت، کارآمدی و بهبود عملکرد شرکت منجر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Model for the Election of the Board of Directors

نویسندگان [English]

  • Morteza Yousefi 1
  • Gholamreza Karami 2
1 Ph.D. Candidate, Department of Accounting, Aras Unit International Campus, Tehran University, Aras, Iran.
2 Prof., Department of Accounting, Faculty of Accounting and Financial Sciences, College of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Objective
The selection of board members used to take place before any in-depth review of the board's foundational existence, without any specific regulations and solely through informal means such as kinship, long-standing friendships, or collaboration and shared interests. This approach often led to an inappropriate board composition, a lack of sufficient expertise, and ultimately a decline in organizational efficiency. Therefore, the process of selecting board members has various consequences for organizations. Given the existing information gap regarding the selection of board members in Iran, this study aims to develop a model for board member selection, identifying the criteria that matter most to shareholders in this process.
 
Methods
The present research employs the thematic analysis method. The statistical population includes CEOs and board members of Iranian investment companies and holdings. The statistical sample was selected using the snowball sampling method. Research data were collected through semi-structured interviews with 15 experts, reaching theoretical saturation.
 
Results
When selecting board members, various criteria—such as individual and group characteristics—are taken into account. Individual characteristics refer to qualities specific to each board member, including inherent traits, communication skills, managerial and leadership abilities, professional ethics, expertise, and social competencies. In addition, company-specific factors also influence the selection process. Clearly defining the expectations and mission of board members within the organization is essential to ensure alignment with these requirements.
 
Conclusion
Four main themes were identified for board member selection: (1) characteristics of board members, (2) requirements for their selection, (3) factors influencing the selection process, and (4) desirable outcomes of selecting board members. Board member characteristics include individual and group characteristics. Personal characteristics refer to traits specific to an individual serving as a board member. These can be categorized into seven key themes: intrinsic qualities, communication skills, managerial abilities, leadership capabilities, professional ethics, specialized expertise, and social competencies. Intrinsic characteristics of board members reflect their unique personal backgrounds and personality traits. Communication characteristics pertain to creating and maintaining good collaboration among themselves, shareholders, management, and other individuals. Managerial characteristics relate to the qualities and abilities of a board member that demonstrate their effectiveness. Leadership characteristics include traits related to leadership style and the strategic outlook of board members. Professional ethics characteristics involve observing fairness and ethics during the decision-making process. Specialized characteristics include skills and knowledge that a board member should have in line with the company's activities, such as experience, academic qualifications, industry-related expertise, etc. Social characteristics refer to an individual’s reputation, social connections, and interactions with others, including both internal and external organizational stakeholders. Group characteristics of board members pertain to a balanced composition in which members collectively possess diverse expertise relevant to the company. Selecting desirable board members leads to an improvement in the company's working environment, efficiency, and performance.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Board member selection
  • Individual characteristics
  • Group characteristics
  • Thematic Analysis
  • Corporate Governance

مراجع

بهرامی علی آبادی، پریسا و امیری، علی (1399). مطالعه تأثیر سهام‏داران کنترلی و استقلال هیئت‌مدیره بر سیاست‌های پرداخت سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. اولین کنفرانس بین‌المللی چالش‌ها و راه‌کارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری، ساری.
خواجوی، شکراله؛ جهان‌دوست مرغوب، مهران و ویسی حصار، ثریا (1400). ارتباط غیرخطی بین قدرت مدیرعامل و ساختار سرمایه با تأکید بر نقش اندازه شرکت‌ها. تحقیقات مالی، 23(1)، 40-63.
خواجوی، شکراله؛ فتحعلی، اکرم و پورگودرزی، علیرضا (1397). مدیران ارشد شرکت‌های فعال در صنایع مختلف برای تأمین مالی سرمایه در گردش چه رویه‌ای را اتخاذ می‌کنند؟ تحقیقات مالی، 20(4)، 489-508.
دلشاد، افسانه، تهرانی، رضا و میرلوحی، سید مجتبی . (1398). بررسی تأثیر بازار سرمایه بر ویژگی‌های مدیریت با تأکید بر نقش بازدهی سهام. تحقیقات مالی، 21(3)، 364-391.
سپاسی، سحر و عبدلی، لیلا. (1395). تأثیرات حضور زنان در هیئت مدیره بر ارزش شرکت و عملکرد مالی. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی (پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی)، 8(29)، 39-58.
سپاسی، سحر و عبدلی، لیلا. (1395). تأثیرات حضور زنان در هیئت مدیره بر ارزش شرکت و عملکرد مالی. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی (پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی)، 8(29)، 39-58.
کرمی، غلامرضا و اصغری، علی (1402). بررسی تأثیر ویژگی‌های مدیریت و استراتژی‌های مالی بر ریسک‌پذیری شرکت‌های پذیرفته‌شده دربازار بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات مالی، 25(4)، 529-556.
کرمی، غلامرضا و تاجیک، کامران (1394). تدوین مدل گزارشگری حسابداری تورمی در ایران. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 22(1)، 105-124.
مختاری، حسین (1399). بررسی تأثیر تحصیلات مدیران بر نگهداری وجوه نقد و ارزش مازاد وجوه نقد شرکت‌های بیمه‌ای در بورس اوراق بهادار تهران. چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، 3(28)، 91- 106.
مختاری، حسین (1399). بررسی تأثیر تحصیلات مدیران بر نگهداری وجوه نقد و ارزش مازاد وجوه نقد شرکت‌های بیمه‌ای در بورس اوراق بهادار تهران. چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، 3(28)، 91- 106.
معینیان، حسن و یاوری، الهه (1397). تأثیر ویژگی‏های هیئت‌مدیره بر ارزش شرکت. دو ماهنامه مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه، 3(14)، 89- 102.
ملکی، آمنه؛ غیاثوند، علیرضا و صفتی، فرید (1396). تأثیر ویژگی‌های هییت مدیره در ارزیابی ریسک سهام داران شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، هشتمین کنفرانس بین‌المللی حسابداری و مدیریت و پنجمین کنفرانس کارآفرینی و نوآوری‏های باز، تهران.
نادری، حسین و شجاع، اسراء (1395). بررسی تأثیر سرمایه و ویژگی‌های هیئت مدیره بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و اقتصاد، مشهد.
نورانی، حسین؛ عبدی جمایران، علی؛ حسینی، الهه و سادات، سید محمد (1396). بررسی میزان سهام اعضای هیئت‌مدیره، ویژگی‌های هیئت‌مدیره بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، سومین کنفرانس ملی پژوهش‌های کاربردی در علوم مدیریت، اقتصاد و حسابداری ایران، قم.
نیکجو، مهدی؛ قنبری، مهرداد؛ جمشیدی نوید، بابک و مسعودی، جواد. (1400). طراحی الگوی نقش ویژگی‌های شخصیتی و سبک رهبری مدیران در ضعف کنترل‌های داخلی. دانش حسابداری مالی، 8(3)، 81-124.
 
References
Ashton, R.H., Willingham, J.J. & Elliott, R.K. (2018). An empirical analysis of audit delay, Journal of Accounting Research, 25(2), 275-292.
Bahrami Ali Ababdei, P. & Amiri, A. (2020). The impact of controlling shareholders and board independence on dividend payment policies in companies listed on the Tehran Stock Exchange. First International Conference on Challenges and Innovative Solutions in Industrial Engineering, Management, and Accounting, Sari. (in Persian)
Benkraiem, R., Hamrouni, A., Lakhal, F. & Toumi, N. (2017). Board independence, gender diversity and CEO compensation. The International Journal of Business in Society, 17(5), 845-860. https://doi.org/10.1108/cg-02-2017-0027
Berthelot, S. & Coulmont, M. (2020). Director elections: An analysis of shareholder response to directors’ reputation and expertise. Corporate Ownership & Control, 18(1), 346–354. https://doi.org/10.22495/cocv18i1siart9
Berthelot, S., Coulmont, M. & Gagné, V. (2022). The quality of corporate governance and directors’ elections. Corporate Ownership & Control, 19(2), 28-37.
Berthelot, S., Coulmont, M. & Serret, V. (2012). Do investors value sustainability reports? A Canadian study. Corporate social responsibility and environmental management, 19(6), 355-363.
Boivie, S., Bednar, M. K., Aguilera, R. V. & Andrus, J. L. (2016). Are boards designed to fail? The implausibility of effective board monitoring. Academy of Management Annals, 10(1), 319–407. https://doi.org/10.1080/ 19416520.2016.1120957.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
Bugeja, M., Fohn, S. & Matolcsy, Z. (2016). Determinants of the levels and change in non-executive director compensation. Accounting and Finance, 56(3), 627-667. https://doi.org/10.1111/acfi.12093
Cai, J., Garner, J.L. & Walking, R.A. (2009). Electing directors. Journal of Finance, 64(5), 2389-2421. DOI : 10.1111/j.1540-6261.2009.01504.x
Cavaco, S., Crifo, P., Rebérioux, A. & Roudaut, G. (2017). Independent directors: Less informed but better selected than affiliated board members? Journal of Corporate Finance, 43, 106–121.
Chen, K.D. & Guay, W.R. (2020). Busy directors and shareholder satisfaction. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 55(7), 2181-2210. DOI: 10.1017/S0022109019000590
Crespí-Cladera, R. & Pascual-Fuster, B. (2014). Does the independence of independent directors matter? Journal of Corporate Finance, 28, 116-134. https://doi.org/10.1016/j.jcorpfin.2013.12.009
Delshad, A., Tehrani, R. & Mirlohi, S. M. (2019). Investigating the Effect of Capital Markets on Management Characteristics; with an Emphasis on Role of Stock Returns. Financial Research Journal, 21(3), 364-391. (in Persian)
Demerjian, P., Lev, B., McVay, S. (2012). Quantifying managerial ability: A new measure and validity tests. Management Science, 58(7), 1229-1248.
Demerjian, P.R., Lev, B., Lewis, M.F., McVay, S.E. (2013). Managerial ability and earnings quality. The Accounting Review, 88(2), 463-498.
Feng, Y., Pan, Y., Wang, L. & Sensoy, A. (2021). The voice of minority shareholders: Online voting and corporate social responsibility. Research in International Business and Finance, 57, 101408.
Graffin, S. D., Pfarrer, M. D. & Hill, M. W. (2012). Untangling executive reputation and corporate reputation: Who made who? In M. L. Barnett & T. G. Pollock (Eds.), The Oxford handbook of corporate reputation (pp. 221-239).
https://doi.org/10.5465/amp.2010.0098
Jin, G., Jiang, Q. & Liu, X. (2022) Customer Concentration, Managerial Ability, and Corporate Performance. Frontiers in psychology, 12, 814646. doi: 10.3389/fpsyg.2021.814646.
Karami, G. & Asghari, A. (2024). Analyzing the Influence of Managerial Traits and Financial Strategies on Corporate Risk-taking in the Tehran Stock Exchange. Financial Research Journal, 25(4), 529-556. (in Persian)
Karami, G. & Tajik, K. (2015). Presenting a Model for Inflation Accounting in Iran. Accounting and Auditing Review, 22(1), 105-124. (in Persian)
Khajavi, S., Fathali, A. & Pourgoudarzi, A. (2018). Which Approach will be used by Company Managers of Various Industries in Working Capital Financing? Financial Research Journal, 20(4), 489-508. (in Persian)
Khajavi, S., Jahandoust Marghoub, M. & Weysihesar, S. (2021). Investigating the Relationship between CEO Power and Capital Structure: Emphasizing the Role of Firms Size. Financial Research Journal, 23(1), 40-63. (in Persian)
Kim, K. A., Nofsinger, J. R. & Mohr, D. J. (2010). Corporate governance (3rd ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
Lee, C., & Souther, M. E. (2020). Managerial reliance on the retail shareholder vote: Evidence from proxy delivery methods. Management Science, 66(4), 1717-1736.
Lee, K., Lee, S. & Park, A. (2005). Management stock option compensation and corporate value: Linear nonlinear system analysis. Manag. Stud, 34, 1637-1665.
Maleki, A., Ghiasvand, A. & Safaei, F. (1396). The impact of board characteristics on evaluating shareholder risks in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Presented at the 8th International Conference on Accounting and Management and the 5th Conference on Entrepreneurship and Innovation, Tehran. (in Persian)
Mangen, C. & Magnan, M. (2012). “Say on pay”: A Wolf in Sheep's clothing? Academy of Management Perspectives, 26(2), 86-104. Moeinian, H. & Yavari, E. (2018). The impact of board characteristics on firm value. Journal of Applied Studies in Management and Development, 3(14), 102-89. (in Persian)
Mokhtari, H. (2020). Investigating the effect of managers' education on maintaining cash and surplus value of cash of insurance companies in Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Management Vision, 3(28), 91-106. (in Persian)
Naderi, H. & Shojaei, E. (2016). The impact of capital and board characteristics on the performance of companies listed on the Tehran Stock Exchange. Paper presented at the Third International Conference on Management and Economics, Mashhad. (in Persian)
Nikjoo, M., Ghanbari, M., Jamshidinavid, B. & Masoudi, J. (2021). Designing a Model to Explain the Role of Personality Traits and Leadership Styles of the Managers in the Weakness of Internal Controls. Financial Accounting Knowledge, 8(3), 81-124.
(in Persian)
Nourani, H., Abdi Jamayran, A., Hosseini, E. & Sadat, S. M. (2017). Examining the impact of board members' shareholding and board characteristics on the performance of listed companies on the Tehran Stock Exchange. Paper presented at the Third National Conference on Applied Research in Management, Economics, and Accounting Sciences, Qom, Iran. (in Persian)
Pucheta-Martínez, M. C. & Gallego-Álvarez, I. (2019). Do board characteristics drive firm performance? An international perspective. Review of Managerial Science, 25(5), 788-798. https://doi.org/10.1007/s11846-019-00330-x 33.
Reddy, S. & Jadhav, A. M. (2019). Gender diversity in boardrooms – A literature review. Cogent Economics & Finance, 7(1), 1644703. https://doi.org/10.1080/23322039.2019.1644703
Redor, E. (2021). Director-Level Determinants of Director Election Results: A re-examination. Finance Contrôle Stratégie, (24-2).
Redor, E. (2021). Do all inside and affiliated directors hold the same value for shareholders? Economics Bulletin.
Salhi, B. (2021). The Relationship between CEO Psychological Biases, Corporate Governance and Corporate Social Responsibility. Journal of Risk and Financial Management, 14(7), 317. https://doi.org/10.3390/jrfm14070317
Sepasi, S. & Abdoli, L. (2016). The effects of women in corporate boards on firm value and financial performance. The Financial Accounting and Auditing Researches, 8(29), 39-58. (in Persian)
Shleifer, A. & Vishny, R. W. (1997). A survey of corporate governance. The journal of finance, 52(2), 737-783.
Tanyi, P., Smith, D.B. & Cheng, X. (2021). Does firm payout policy affect shareholders’ dissatisfaction with directors? Review of Quantitative Finance and Accounting, 57, 279–320. https://doi.org/10.1007/s11156-020-00945-2
van Essen, M., Otten, J. & Carberry, E. J. (2015). Assessing managerial power theory: A meta-analytic approach to understanding the determinants of CEO Compensation. Journal Management, 41(1), 164-202. https://doi.org/10.1177/0149206311429378
Veltrop, D. B., Molleman, E., Hooghiemstra, R. B. H. & van Ees, H. (2017). Who’s the boss at the top? A micro-level analysis of director expertise, status and conformity within boards. Journal of Management Studies, 54(7), 1079-1109. https://doi.org/10.111/joms.12276
تحقیقات مالی
دوره 27، شماره 2
1404
صفحه 485-507

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار