در مقالۀ حاضر اهتمام بر این بوده است تا با تأکید بر قوانین و رویۀ عملی، ساختار حقوقی نهادهای خودانتظام در بازار سرمایۀ ایران و آمریکا مورد بررسی قرار گیرد و این موضوع در ایران و آمریکا (که به نوعی مبدع روش خودانتظامی برای تنظیم مقررات است)، تبیین شود. برای نیل به این هدف، بحث را از مهمترین زوایا مورد تحلیل قرار دادیم؛ از این رو، در این مقاله منشأ قانونی نهادهای خودانتظام، ماهیت این نهادها و نحوة تشکیل، تعلیق و انحلال آنها، اختیارات مقرراتگذاری، حلوفصل اختلافات و مراجع رسیدگی به تخلفات (انضباطی و کیفری) اعضا را بهصورت تطبیقی با نظام حقوقی آمریکا بررسی کردیم و افزونبر تفصیل عناوین یادشده، این نتیجه بهدست آمد که نظام حقوقی ایران و آمریکا در این زمینه به غیر از برخی تفاوتهای جزئی، مشابه یکدیگر هستند.